تاسیسات ، به عنوان قلب تپنده یک ساختمان بوده و یک نیاز اولیه و حیاتی محسوب می‌شود. کلیه امکانات هر ساختمان، اعم از امکانات سرمایشی و گرمایشی، برقی، روشنایی، صوتی و تصویری، آب و فاضلاب، بهداشتی تا کوچکترین اعضاء مانند انواع ترموستات  در راستای تأمین آسایش ساکنان آن است. همه این امکانات در سایه خدمات تأسیسات ساختمانی قابل دستیابی است.

کلمه تأسیسات ساختمانی نخستین بار زمانی مطرح شد که مفاهیمی مانند تهویه مطبوع، سیستم‌های گرمایشی، لوله‌کشی و آب‌رسانی، نگهداری مواد غذایی، دفع فاضلاب، ایمنی، و موارد مشابه برای بشر اهمیت یافت.

تأسیسات ساختمانی یعنی استفاده مناسب از تمام امکانات تأسیساتی و مهندسی‌های مکانیک، برق، عمران، و معماری، با این هدف که سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، تهویه مطبوع، آب و برق، گاز، فاضلاب، ارتباط داخلی و بیرونی ساختمان، و حمل‌ونقل، به بهترین نحو ممکن نصب و راه‌اندازی شده و به فعالیت بپردازند.

تاسیسات ساختمانی به دو نوع اصلی زیر تقسیم می‌شوند:

تاسیسات برقی (الکتریکی)

تاسیسات مکانیکی

اسپرینکلر چیست؟

اسپرینکلر به منظور کنترل آتش سوزی یا سرکوب آتش است، زمانی که توانایی آتش نشانان برای فراهم کردن جریان آب مناسب برای اطفا آتش سوزی محدود است از این دستگاه استفاده می‌شود.این سیستم طراحی می‌شود تا باعث کاهش سرعت گرما در آتش و خاموش شدن کامل، قبل از مداخله دستی اطفا حریق شوند.

اسپرینکلر چیست؟

سیستم‌های پاشش آب به منظور کنترل آتش سوزی یا سرکوب آتش است، زمانی که توانایی آتش نشانان برای فراهم کردن جریان آب مناسب برای اطفا آتش سوزی محدود است از این دستگاه استفاده می‌شود. این سیستم طراحی می‌شود تا باعث کاهش سرعت گرما در آتش و خاموش شدن کامل، قبل از مداخله دستی اطفا حریق شوند.

اسپرینکلر یک آبپاش متصل به سیستم لوله کشی آب شهری در ساختمان‌ها می‌باشد؛ هر آبپاش به وسیله یک حباب شیشه ای حساس به گرما یا یک اتصال فلزی دو طرفه همراه با آلیاژ قابل اشتعال بسته می‌شود و جریان آب را کنترل می‌کند؛ این حباب شیشه ای یا لنز فشار نگهدارنده جریان آب پشت لوله است که به عنوان یک پلاگین عمل می‌کند که از جریان آب جلوگیری می‌کند تا زمانی که دمای محیط اطراف پاشش آب به دمای طراحی شده حباب برسد.

در یک سیستم استاندارد ، هر نوع اسپرینکلر به طور مستقل هنگامی فعال می‌شود که درجه حرارت از پیش تعیین شده به دست آید؛ بنابراین، اسپرینکلر ها (پاشنده های آب) در نزدیکی آتش کار می‌کنند و به طور معمول همان نقطه ای که دچار آتش سوزی شده است را خاموش می‌کند که این امر باعث می‌شود فشار آب بیش از نقطه منشاء آتش سوزی نباشد و آسیب‌های آب به ساختمان را کاهش می‌دهد.

مایع داخل اسپرینکلر چیست؟

در داخل حباب شیشه‌ای اسپرینکلرها دو فاز مایع و همچنین بخار مایع بکار رفته است. در بیشتر موارد در فاز مایع، الکل استفاده می‌شود. اساس کارشان انبساط مایعی است که داخل حباب مخصوص این ابزار وجود دارد. در نتیجه باعث می‌شود فاز گازی داخل حباب شیشه‌ای اسپرینکلر نسبت به فاز مایع آن کوچکتر باشد.

 

لوله کشی اسپرینکلر چیست؟

سیستم لوله کشی را می‌توان با سه روش اجرا کرد که روش انتخابی به فاکتورهایی مانند وضعیت ساختمان، شرایط منابع آب و محل ورود آن به ساختمان بستگی دارد اما سه روش متداول عبارتند از روش درختی (Tree)، روش حلقه ای (Looped) و روش شبکه ای Gridded).

اجزای اسپرینکلر

اسپرینکلر از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در اینجا به معرفی هر یک می‌پردازیم:

قاب اسپرینکلر 

به ساختار و بدنه اصلی اسپرینکلر قاب می‌گویند. اجزای دیگر تشکیل دهنده سیستم روی قاب اسپرینکلر قرار می‌گیرند.

اتصال حرارتی 

اتصال حرارتی بخش دیگری از است که معمولا از دو نوع حباب شیشه ای و یا اتصال زود گداز ساخته می‌شود و دو وظیفه را انجام می‌دهد:
  • تشخیص حریق
  • کنترل جریان آب

دفلکتور

یکی از عوامل اصلی در تفاوت بین اسپرینکلرهای مختلف دفلکتور است. این بخش از اسپرینکلر به عنوان صفحه منحرف کننده جریان آب عمل می‌کند. به این صورت که جریان آب بعد از برخورد با دفلکتور به قطرات کوچکتری تقسیم می‌شود. کوچک شدن قطرات آب توسط دفلکتور باعث می‌شود شعاع پوشش بزرگتری برای هر اسپرینکلر ایجاد شود. همچنین باعث جذب حرارت بیشتری می‌گردد.

درپوش

 مقدار آب خروجی از اسپرینکلر توسط روزنه‌ای به نام اوریفیس کنترل می‌شود. به دلیل این که ممکن است آب از این روزنه نشت پیدا کند درپوشی بین روزنه و سنسور حرارتی قرار گرفته است. در زمان وقوع آتش سوزی و با افزایش دما سنسور از بین می‌رود و در اثر فشار آب، درپوش جداشده و آب با فشار خارج می‌شود.

ریق شوند.

اسپرینکلر یک آبپاش متصل به سیستم لوله کشی آب شهری در ساختمان‌ها می‌باشد؛ هر آبپاش به وسیله یک حباب شیشه ای حساس به گرما یا یک اتصال فلزی دو طرفه همراه با آلیاژ قابل اشتعال بسته می‌شود و جریان آب را کنترل می‌کند؛ این حباب شیشه ای یا لنز فشار نگهدارنده جریان آب پشت لوله است که به عنوان یک پلاگین عمل می‌کند که از جریان آب جلوگیری می‌کند تا زمانی که دمای محیط اطراف پاشش آب به دمای طراحی شده حباب برسد.

در یک سیستم استاندارد اسپرینکلر، هر نوع اسپرینکلر به طور مستقل هنگامی فعال می‌شود که درجه حرارت از پیش تعیین شده به دست آید؛ بنابراین، اسپرینکلر ها (پاشنده های آب) در نزدیکی آتش کار می‌کنند و به طور معمول همان نقطه ای که دچار آتش سوزی شده است را خاموش می‌کند که این امر باعث می‌شود فشار آب بیش از نقطه منشاء آتش سوزی نباشد و آسیب‌های آب به ساختمان را کاهش می‌دهد.

لوله کشی آب ساختمان

لوله کشی آب ساختمان یکی از ملزومات مورد نیاز هر ساختمان است؛ چرا که آب حیات بخش زندگی است و در نبود آن بشر چند ساعت هم دوام نمی‌آورد. آب مورد نیاز زندگی در منازل از طریق سیستم لوله کشی آب و فاضلاب تامین می‌شود. برای  لوله کشی آب و فاضلاب از لوله‌های گوناگونی استفاده می‌کنند که برای کدام از آن‌ها باید یک سری نکات بهداشتی را رعایت کرد.

فواید انجام لوله کشی استاندارد

این که یک لوله کشی آب و فاضلاب اصولی و استاندارد انجام شود؛ تا سالیان سال آب آشامیدنی سالم و راحت را برای ساکنان ساختمان فراهم می‌کند. البته لوله کشی آب به صورت اصولی مزایای دیگری هم دارد که از جمله آن‌ها می‌توان رعایت ایمنی در لوله‌ها،  صرفه جویی در زمان و انرژی، به کارگیری بهینه از اجزای مختلف تاسیسات و جلوگیری از تعمیر و سرویس دوباره کاری اشاره کرد.

با توجه به موارد گفته شده، لوله کشی آب و فاضلاب باید با توجه به قوانین و اصول انجام شود و وجه مشترک آن این است که نکات بهداشتی در این لوله کشی رعایت می‌شود. برای انجام بهتر این کار بهتر است مکان‌هایی که لوله قرار است از آن جا عبور کند را بررسی کنید تا مطمئن شوید آسیب به لوله‌ها کم باشد؛ به عنوان مثال محل‌هایی که احتمال خوردگی لوله در آن وجود دارد، لوله عبور نکند. همچنین باید به این هم توجه کنید که لوله فاضلاب کمی پایین تر از لوله آب قرار بگیرد؛ چون که اگر لوله فاضلاب بالاتر باشد احتمال مخلوط شدن در زمان این که نشت لوله ایجاد شود خیلی زیاد است.

فشار آب لوله مناسب

مورد بعدی که اهمیت خیلی زیادی دارد این است که فشار آب لوله باید چقدر باشد؟ آب لوله باید به حدی فشار داشته باشد که نیاز اهل خانه را تامین کند. البته لازم به ذکر است برای جبران کاهش فشار آب در ساختمان‌های مسکونی پر طبقه از پمپ هم استفاده می‌کنند.

میزان خوردگی لوله

از دیگر نکات مهم می‌توان به این جمله اشاره کرد که لوله نباید خورده شود. با توجه به این که در گذشته از لوله‌های آهنی بسیار استفاده می‌شد؛ خوردگی در آن‌ها بیشتر به وجود می‌آمد و اگر برطرف نمی‌شد مشکلات بیشتری مثل ریزش سقف را در پی داشت. در صورتی که امروزه از لوله‌های پلیمری استفاده می‌شود که دیرتر نسبت به دیگر لوله‌ها خورده شده و همین طور استاندارد است.

 

طرز لوله کشی آب و فاضلاب

طرز لوله کشی آب و فاضلاب با توجه به نوع و مدل لوله فرق دارد. در ادامه ما سه مدل از لوله کشی‌های متداول مخصوص، لوله پی وی سی، چدنی، سیمانی و گالوانیزه را بررسی خواهیم کرد پس با ما همراه باشید.

لوله‌ کشی لوله پی وی سی

پی وی سی یا همان پلی وینیل کلراید از جمله پلیمرهایی است که جزء محصولات پر ارزش صنعت پتروشیمی به شمار می‌آید. پی وی سی به دلیل این که کارایی راحت و در کنار آن قیمت مناسبی هم دارد در صنعت ساختمان سازی به وفور استفاده شده و جایگزین بسیاری از وسایل قدیمی شده است.

لوله PVC محبوب ترین مدل لوله‌های پلیمری محسوب می‌شود که  مقاومت خوبی دارد و طول عمر آن هم بالاست. لوله‌های پی وی سی با توجه به مقاومتی که دارد در بیشتر ساختمان‌ها استفاده می‌شود. برای نصب لوله‌های پی وی سی، اتصال آن‌ها با استفاده از چسب بسیار راحت است. لوله پی وی سی در مقابل گرما انعطاف پذیر می‌شود و همین امر سبب شده تا کارایی آن چندین برابر گردد.

لوله چدنی

برای لوله کشی لوله‌های چدنی باید حواستان باشد تا لوله شکسته یا آسیب دیده نباشد. برای این کار چند ضربه به لوله بزنید تا از سلامت آن مطمئن شوید. از طرفی برای اتصالات لوله‌های چدنی باید از سرب مذاب ریخته شده استفاده کنید. از این رو کار لوله کشی لوله چدن نسبت به سایر لوله‌ها سخت است. ضمنا لوله‌های چدنی مادگی و نری دارند که قطعات آن به راحتری در هم می‌روند.

لوله سیمانی

لوله‌های سیمانی ساختاری مشابه با لوله‌ چدنی دارند. برای اتصال بین لوله‌های سیمانی باید از ملات ماسه و برای میان لوله‌ها از سیمان استفاده کرد. لوله‌های سیمانی امروزه کارایی بسیار زیادی ندارد و معمولا از لوله پی وی سی و …. استفاده می‌شود.

لوله‌های گالوانیزه

لوله گالوانیزه جزء لوله‌های پر کاربرد در صنعت لوله کشی است. برای لوله گالوانیزه اندازه گیری خیلی مهم است؛ چون که این مدل لوله‌ها برخلاف لوله پی وی سی انعطاف پذیری بالایی ندارد و اگر در اندازه گیری آن‌ها اشتباهی رخ دهد قابل برگشت نخواهد بود. پس از اندازه گیری لوله گالوانیزه باید لوله را با دستگاه لوله بر برش داد تا با استفاده از اتصالات زانویی و سه راهی آن‌ها را بهم متصل داد.

 گازکشی ساختمان

گازکشی ساختمان بسیار مهم است و باید با مهارت بالا صورت گیرد. گازکشی امری مهم است که باید مطابق با اصول پیش رود. بدون رعایت مسیر درست، در نهایت تاییدیه ناظر صادر نخواهد شد. گازکشی ساختمان با روندی مشخص و مطابق با مراحل زیر انجام می‌گیرد:

۱. تشکیل پرونده در سازمان نظام مهندسی
۲. تعیین ناظر
۳. تعین پیمانکار یا مجری
۴. اتمام لوله کشی
۵. کسب تاییدیه ناظر
۶. اجرای علم و کنتور

توصیه می‌شود مجری، گازکشی ساختمان را مطابق با نقشه‌های طراحی‌شده آغاز کند. بررسی ساختمان و محل عبور لوله‌ گاز به کمک نقشه‌های اجرایی امکان‌پذیر است. در صورت نیاز، باید در مسیر لوله‎های گاز کشی  تغییراتی صورت گیرد. در این شرایط، نظارت و استانداردسازی لازم خواهد بود.

اجرای لوله کشی در ساختمان، به هر دو روش توکار و روکار قابل انجام است. اصول گازکشی در این دو با هم اندکی متفاوت است. پس از اتمام اجرای لوله کشی، ناظر باید استاندارد بودن را تایید کند. پس از تعیین ایمنی، نوبت به مرحله نصب کنتور و علمک گاز کشی ساختمان می‌رسد.

 

 

گازکشی ساختمان توکار

در گازکشی  توکار، جوشکاری لوله‌ها به دلیل متفاوت بودن روش اجرا و در دید نبودن اتصالات متفاوت است. در این روش، اتصالات فولادی جوشی بدون درز یا به اصطلاح لوله مانیسمان به کار می‌روند. لوله‌هایی استاندارد هستند که اتصالاتی یکنواخت داشته و جوشکاری آن‌ها حرفه‌ای و بدون عیب باشد.

نکات مهم در گازکشی ساختمان توکار

● پس از زدودن چربی‌ها و زنگ‌زدگی از روی لوله‌ها، باید بر آن‌ها عایق اعمال شود.
د در صورتی که کانال‌های افقی و عمودی گاز با دیگر تاسیسات مشترک باشند، عایق‌بندی باید به‌شکل اصولی‌تری انجام شود.
● در این روش گازکشی ساختمان، عموما کانال افقی لوله‌ها با ماسه خشک پر می‌شود.
● مسیر گاز کشی ساختمان نباید به سازه آسیب بزند.
● لوله‌های گازکشی ساختمان در پارکینگ و سقف ، با استفاده از غلاف فلزی محافظت می‌شوند. بدین ترتیب از لرزش یا وارد شدن فشار مستقیم به آن‌ها ممانعت می‌شود.

گازکشی ساختمان روکار

در گازکشی  روکار، علاوه بر لوله‌های فولادی، می‌توان از انواع لوله‌ مسی یا برنجی هم استفاده کرد. به همین خاطر علاوه بر قیمت آهن، قیمت سایر آلیازها نیز در هزینه تمام شد ساختمان تاثیر می‌گذارند. جوشکاری لوله‌های روکار، به روش جوش برقی و با استفاده از دینام جوش انجام می‌شود. به طور معمول، اتصالات دنده‌ای در این نوع گاز کشی ساختمان کاربرد ندارند. در گاز کشی روکار، لوله‌ها باید زنگ‌زدایی و چربی‌زدایی شوند. برای محافظت بیشتر، یک لایه مقاوم در برابر زنگ‌زدن و یک لایه رنگ روغنی، روی آن‌ها اعمال می‌شود.

نکات مهم در گازکشی ساختمان روکار

توصیه می‌شود، رنگ لوله‌های روکار متفاوت با رنگ محیط باشد.
●لوله‌های روکار در معرض ضربه و فشار قرار دارند. بنابراین باید به صورت دوره‌ای نشتی آن‌ها بررسی شود.
● برای راحتی نظافت و عدم جمع‌شدن چربی و آلودگی، لوله‌ها باید یک سانتی‌متر از دیوار فاصله داشته باشند.
● در این روش گازکشی ساختمان، عبور لوله‌های گاز بدون حفاظ از میان چارچوب درب و پنجره ممنوع است. همچنین نباید درون کانال‌های هواکش، دودکش، تهویه و آسانسور لوله‌ای تعبیه کرد.

گاز کشی روکار بهتر است یا توکار؟

لوله‌هایی که به صورت توکار نصب می‌شوند، مقاومت بیشتری در برابر ضربه، خوردگی و خرابی خواهند داشت. در حین ساخت و ساز، بهتر است از نوع توکار استفاده شود. شایان ذکر است که لوله‌های توکار به دلیل نوع اجرا، به سختی مورد بازرسی دوره‌ای قرار می‌گیرند. هزینه این نوع گاز کشی ساختمان بیشتر از نوع روکار است.
بهترین روش در هنگام بازسازی ساختمان و تعمیرات لوله کشی گاز، گازکشی ساختمان به صورت روکار است. در این روش گازکشی ساختمان، گرفتن انشعابات به سادگی انجام می‌شود و به صورت دوره‌ای می‌توان بازرسی‌های لازم را انجام داد.