گودبرداری ساختمان

گودبرداری ساختمان بخش مهمی از هر نوع عملیات ساخت و ساز است. در این فرایند ابزارها و روش های مختلفی برای ایجاد گودی مورد نظر، که پایه ساختمان در آن ساخته می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. مراحل کار شامل پیمایش زمین، فهمیدن خط مرکزی و ترسیمات گودبرداری، منتقل کردن نقشه روی زمین، برداشتن خاک و بیرون ریختن خاک اضافه می شود.

گودبرداری در حالت کلی به دو نوع گودبرداری حفاظت شده یا مهار بندی شده و حفاظت نشده یا مهار بندی نشده تقسیم می‌شود که در نوع حفاظت نشده یا مهاربندی نشده پایداری شیب‌ها یا جداره‌های عمودی گودبرداری در خاک‌های چسبنده بدون مهار بندی توسط شرایط مکانیکی در خود خاک تامین می‌شود. در این مقاله به توضیح کامل در ارتباط با تعریف گودبرداری و انواع آن پرداخته و سپس به بررسی نتایج ناخواسته گودبرداری غیر اصولی می‌پردازیم.

برای ساخت یک سازه جدید ابتدا نیاز به مهم‌ترین و حساس‌ترین مرحله در احداث آن داریم که اندکی بی‌توجهی در این زمینه می‌تواند فاجعه آفرین باشد.

عملیات گودبرداری

عملیات گودبرداری یا پی کنی یک عملیات خاک برداری برای کندن محل پی ساختمان است که در همه مراحل آن، آن دسته از خاک‌هایی که چسبندگی مناسب‌تری دارند، به لحاظ اقتصادی برای گودبرداری‌ به صرفه‌تر هستند. گودبرداری باید بر اساس نقشه و مشخصات و دستور العمل ناظر و در ابعاد و اندازه‌ای که در نظر گرفته شده انجام شود.

گودبرداری ساختمان از جمله خطرناک‌ترین کارهای عملیات خاکی در مهندسی است که به همین دلیل هم دیوارهای گود باید توسط سازه نگهبان مهاربندی شوند تا افراد و ساختمان‌های اطراف از امنیت کافی برخوردار شوند.

پایش در گودبرداری چیست؟

با توجه به اینکه با انجام عملیات خاکبرداری تعادل اولیه خاک بر هم می‌ریزد، و با به وجود آمدن تنش در آن دچار تغییرات محسوسی می‌شود، همزمان با ایجاد سازه نگهبان در گود، با چند روش بر گود نظارت می‌شود که به شرح زیر است :

پایش چشمی:

در پایش چشمی بررسی‌های دوره‌ای به منظور شناسایی هر گونه تغییر و تحرک و جابجایی و نشت زمین و دیوار ساختمان‌ها انجام می‌شود که در این روش، کارشناس پایش در چند دوره زمانی نواحی اطراف گودبرداری اعم از خیابان‌های مجاور، ساختمان‌های اطراف، حیاط املاک مجاور و دیواره‌های آن را بررسی کرده و گزارش می‌کند که در این میان تهیه عکس‌های دوره‌ای نیز می‌تواند کمک بسیاری کند.

پایش رفتار سازه با استفاده از ابزار دقیق:

در این روش ابزار دقیقی برای تغییر شکل ایجاد شده و مقادیر آن در نقاط مناسبی از سازه نگهبان و دیواره‌های گودبرداری نصب می‌شود که از جمله این ابزار به کرنش ‌سنج (Strain gage) و انحراف سنج (Inclinometer)  می‌توان اشاره کرد که به صورت پیوسته عملیات داده برداری را انجام می‌دهند.

پایش رفتار سازه با روش ژئودتیک :

در این روش پایش با استفاده از عملیات خاص در نقشه برداری و لوازم دقیق مهندسی مانند دوربین‌های نقشه برداری و کالیبره کردن دستگاه‌ها میزان جابجایی و تغییرات مورد سنجش قرار می‌گیرد.

گودبرداری غیر اصولی چیست؟

گودبرداری غیر اصولی همیشه و در طول سالها در صدر اخبار حوادث رونامه‌ها بوده و این موضوع ناشی از عدم رعایت قانون در زمینه گودبرداری اصولی است.

در اجرای گودبردای افراد بسیاری مسئولیت دارند که در این میان کارفرما موظف است تا مشخصات املاک مجاور را از شهرداری اخذ کرده و در اختیار طراح بگذارد.

طراح پس از در اختیار داشتن مشخصات املاک مجاور باید یک ارزیابی اولیه از خطر گودبرداری انجام داده و چک لیستی از این خطرات را تکمیل کند تا به دنبال آن اثرات ایجاد گودبرداری بر ساختمان مجاور را ارزیابی کند و نقشه‌های اجرائی را در اختیار سازنده قرار دهد.

پس از طراحی نوبت به سازنده می‌رسد و سازنده بر اساس نقشه‌های طراح اقدام به گودبرداری کرده و ضوابط موجود را باید رعایت کند. اگر گودبرداری به صورت غیر اصولی انجام شده و هر گونه خسارتی به ساختمان‌های اطراف و افراد وارد شود عوامل دخیل در این قضیه می‌توانند در مراجع حقوقی تشکیل پرونده بدهند. از دیگر خطرات گودبردای غیر اصولی به موارد زیر نیز می‌توان اشاره کرد:

1. سقوط کارگران یا عابر از ارتفاع
2. در خطر بودن وسایل و اموال داخل و خارج از گود
3. تامین امنیت جانی افراد داخل و خارج از گود
4. مسمومیت افراد که اغلب بدلیل تنفس بخارها و گاز‌های سمی است.
5. کمبود اکسیژن که منجر به خفگی میشود.
6. سقوط آوار و ریزش دیوار
7. برخورد به تاسیسات زیرزمینی (گاز، آب، برق و…) و ایجاد خسارت
8. 

گودبرداری غیر اصولی و ریزش ساختمان

برای آنکه به دنبال گودبردای غیر اصولی اتفاقاتی مانند ریزش ساختمان‌های مجاور پیش نیاید باید این موارد برای ایمنی بیشتر مد نظر قرار بگیرد:

بررسی ساختمان‌های کناری: قبل از گودبرداری ساختمان باید این موارد مورد بررسی قرار بگیرد : دیوارهای مشترک مرزی، نوع مصالح، قدیمی یا نو بودن، وجود ترک، سقف‌ها یا تیرهای مشترک، چگونگی اتصال دیوارها، نحوه اتصال دیوارهای مرزی، نعل درگاه‌ها، وجود بازشوها، لوله دودکش‌ها، داکت‌های تاسیساتی در دیوارهای مرزی ساختمان‌های کناری.

ساختن سقف‌های ایمن: قبل از تخریب و گودبرداری با استفاده از داربست‌های فلزی می‌توان ایمنی وسایل و افراد را در مقابل سقوط اجسام تامین کرد.

مزایای استفاده از دیوار پیش ساخته

• سازگاری آن ها با محیط زیست
• وزن کم
• انتقال آسان به محل مورد نظر
• تاثیرپذیری کم آن در برابر شرایط مختلف آب و هوایی در مقایسه با بتن ریزی و بتن های پیش ساخته
• قابلیت تعویض قطعات
• عدم نیاز به استفاده از نیروی انسانی زیاد و به کارگیری ماشین آلات در ساخت این دیوارها
• سبک سازی و عدم ایجاد بار اضافی بر سازه
• عایق صوتی و حرارتی مناسب
• مقاومت در برابر آتش
• عدم وجود آوار در زمان زلزله
• مستقل از تحریم های سیاسی و واردات
• سهولت در نصب
• قیمتی مناسب و مقرون بصرفه
• صرفه جویی در مصرف انرژی
• حذف مصالح بنایی مانند گچ و خاک
• مقاوم در برابر نفوذ حشراتی مانند موریانه

انواع دیوار پیش ساخته

دیوارهای پیش ساخته انواع مختلفی دارند که از جمله می توان به دیوار پیش ساخته گچی، دیوار پیش ساخته بتنی، دیوار پیش ساخته کناف، چوبی و یونولیتی اشاره کرد. در ادامه به بیان ویژگی های هر یک از آن ها می پردازیم:

دیوار پیش ساخته گچی

در ساخت دیوار پیش ساخته گچی از آب، گچ و الیاف سبک استفاده می شود. الیافی که به این منظور مورد استفاده قرار می گیرند، باید غیر حساسیت زا باشند. گچ به کار رفته در ساخت این دیوارهای پیش ساخته، از گچ معمولی ریزتر می باشد.

فرآیندی که در طول ساخت این دیوارها مورد استفاده قرار می گیرد، شامل قرار گرفتن پنل های گچی به شکل کام و زبانه ای در کنار یکدیگر و اتصال آن ها با استفاده از ملاتی که ماده اصلی آن گچ است، می باشد. استفاده از ملات می تواند در ایجاد سطحی یکنواخت نیز نقش داشته باشد.

از جمله کاربردهای دیوار پیش ساخته گچی می توان به جداسازی فضای مورد نظر اشاره کرد. این گونه دیوارها در دسته دیوارهای غیر باربر قرار می گیرند. دیوارهای گچی خود انواع مختلفی داشته که می توان به نمونه های توپر، سوراخ دار، ضد آب و مسلح اشاره کرد.

کاربرد هر یک از نمونه های ذکر شده متفاوت می باشد. برای مثال استفاده از دیوار پیش ساخته گچی سوراخ دار به منظور کاهش وزن ساختمان صورت می گیرد. پنل های ضد آب برای قسمت هایی هم چون آشپزخانه و سرویس بهداشتی مناسب می باشد.

در این میان، دیوارهای پیش ساخته گچی از مقاومت بالایی برخوردار می باشد و دلیل آن استفاده از پشم شیشه و پلی یورتان در آن ها می باشد. رعایت استاندارد در ساخت این سازه ها بسیار حائز اهمیت می باشد. ضخامت این گونه دیوارها حداقل 50 و حداکثر 150 میلی متر و طول آن حداکثر 1000 میلی متر می باشد.

ادامه ی مطلب در پست بعدی….

سقف کاذب

سقف کاذب یک سقف ثانویه است که زیر ساختار اصلی سقف نصب می شود و از انواع سقف های مدرن به شمار می رود. به دلیل تنوع بالای مصالح مورد استفاده در آن انواع گوناگونی از طرح ها را می توان روی آن پیاده کرد که این به معنای پتانسیل های بالای این نوع سقف برای پیاده سازی انواع طراحی داخلی روی سقف است.

دیگر نام های سقف کاذب

سقف کاذب که در انگلیسی با نام اصلی سقف افتان یا (Dropped Ceiling) شناخته می شود دارای نامهای دیگری نیز هست که عبارتند از:

1. سقف شمش T یا T-Bar
2. سقف کاذب یا False Ceiling
3. سقف آویزان یا Suspended Ceiling
4. سقف شبکه ای یا Grid Ceiling
5. سقف پایین افتاده یا Drop In Ceiling
6. سقف بیرون زده یا Drop Out Ceiling
7. کاشی های سقفی یا Ceiling Tiles

مزیت های زیبایی شناختی سقف کاذب

سقف های مدرن در آغاز با هدف پوشاندن و مخفی کردن تاسیسات زیرساختی ساختمان از قبیل لوله کشی، سیم کشی، لوله های آب و فاضلاب به شکل یک فضای خالی دوپوش در بالای سقف کاذب با امکان دسترسی برای تعمیرات و بازرسی تاسیسات طراحی شدند. همچنین برای مخفی کردن اشکالات سازه ای همچون ترک ها، شکافها و دیگر آسیب های سقف بکار می روند. افزون بر این، به عنوان یک پوشش برای لوله های آب پاش آتش نشان نیز کاربرد دارند.

برای سالها، این سقف هاتنها به شکل کاشی های ساده سفید بودند ولی نوآوری های سال های اخیر گزینه های بسیاری را در اندازه، رنگ، مصالح (از قبیل چرم، چوب، فلز، گچ)، نورپردازی و طراحی، شکل، الگو، بافت و سازه های پشتیبانی کننده سقف کاذب و روش دسترسی به دو پوش بالای آنها در اختیار مصرف کنندگان قرار داده است. به طور کلی هزینه های اجرای این نوع سقف نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است.

سقف کاذب به عنوان عایق صوت

امروزه مبحث عایق کاری ساختمان دارای اهمیت ویژه ای است و به ویژه با گسترش روزافزون شهر نشینی و اتکا به خودرو و سر و صدای زیاد، جنبه های آرامش و سکوت خانه های مسکونی اهمیت دوچندان یافته است. در توسعه این سقف ها نیز مساله عایق صوت بودن این سازه ها یکی از اهداف اولیه در توسعه آن بود. ناگفته نماند که همانطور که یک اتاق شلوغ و پر از سر و صدای بیرون آزار دهنده است، یک اتاق کاملا ساکت نیز حوصله سر بر و کسل کننده است.

کارآیی صوتی سقف های کاذب طی سالهای اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است به گونه ای که ویژگیهای جذب صوت و کاهش شدت صدا در آن به طرز معنی داری بهبود پیدا نموده است. با افزودن مواد ویژه عایق صوت با نام تشک کاهنده صدا (SAB) یا تشک های صوتی در بالای رویه های این سقف  می توان به میرایی صوت و جلوگیری از نفوذ سر و صدا به اتاق های دیگر کمک شایانی نمود.